Tại sao tên các cơn bão lại là tên phụ nữ?
Các cơn bão được đặt tên để đơn giản hóa việc trao đổi thông tin và liên lạc, nhưng tại sao tên các cơn bão lại là tên phụ nữ?
Bài viết này thuộc series Bão số 3 - Yagi
Cập nhật những thông tin mới nhất, hậu quả và những bài học đắt giá rút ra từ cơn bão số 3 (Yagi).
Tên gọi các cơn bão ở tây bắc Thái Bình Dương và Biển Đông được lấy luân phiên từ danh sách do các quốc gia trong khu vực đề xuất. Còn trên thế giới, các cơn bão thường mang tên phụ nữ, nam giới hay thậm chí là tên của hoa lá, động vật.
Tại sao tên các cơn bão lại là tên phụ nữ?
Chuyện đặt tên cho bão có từ đầu thế kỷ 20. Khi đó, việc này nhằm dễ theo dõi tình hình diễn biến của bão, đồng thời giúp các nhà dự báo thời tiết thuận tiện liên lạc. Có tài liệu cho rằng, nhà dự báo thời tiết ở Australia là “cha đẻ” của việc đặt tên cho bão. Ông đã lấy tên các chính trị gia mình ghét nhất để đặt cho chúng.
Đến Chiến tranh Thế giới thứ hai, Thái Bình Dương lấy tên phụ nữ để đặt cho các cơn bão. Nguyên tắc này trở thành luật bất thành văn được đơn vị dự báo thời tiết của Lục quân và Hải quân Mỹ đề ra. Thế rồi tên của vợ, bạn gái các nhà dự báo thời tiết lần lượt được lấy để đặt tên bão.
Từ 1950 – 1952, Bắc Đại Tây Dương lấy thứ tự bảng chữ cái (Able, Charlie, Baker…) để đặt tên bão, chúng được sử dụng lặp lại mỗi năm. Nhưng đến năm 1953, tên của các cơn bão lại được Cơ quan Khí tượng Mỹ quyết định đặt bằng tên phụ nữ.
Năm 1979, Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) và Cơ quan Khí tượng Mỹ thống nhất sẽ lấy tên cả nữ giới lẫn nam giới khi đặt tên bão.
Trên thực tế, mỗi đại dương lại có một danh sách tên bão riêng. Tổ chức khí tượng Thế giới đã có trong tay 6 danh sách (mỗi danh sách 21 tên) để gọi tên mỗi khi có bão xuất hiện. Cứ 6 năm sẽ lại dùng xoay vòng một lần.
Lý giải vì sao tên bão lại thường là tên phụ nữ, nhiều người đùa rằng vì cả hai có nhiều đặc điểm giống nhau. Phụ nữ và bão đều rất khó đoán trước, một khi “họ” nổi giận thì sức tàn phá kinh khủng. Dù vậy chưa có phát biểu nào khẳng định đây là ý kiến đúng.
Điểm danh các cơn bão mang tên phụ nữ có sức tàn phá khủng khiếp
Bão Agatha (5/6/2010)
Cơn bão Agatha tàn phá nhiều nước ở Trung Mỹ và lấy đi sinh mạng của hơn 300 người. Nó tạo ra nhiều hố đất sụt lở nghiêm trọng chết ở thành phố Guatemala (Cộng hoà Guatemala) khiến khoảng 74.000 người mất nhà cửa, 95% đường sá bị phá hủy. Hầu hết các trường hợp tử vong trong cơn bão này đều do đất sụt lở, hoạt động cứu hộ người gặp nạn do sạt lở gặp nhiều khó khăn.
Bão Haiyan (8/11/2013)Siêu bão Haiyan (Hải Yến) được đánh giá là cơn bão lớn nhất trong lịch sử nhân loại, sức gió vùng gần tâm bão lên đến 370 km/h. Nó tàn phá Philippines rồi tiến vào Việt Nam trước khi suy yếu. Tại Philippines, bão Haiyan làm 6.340 người chết, 28.000 người bị thương, 1.061 người mất tích, gây thiệt hại khoảng 14.5 tỷ USD.
Bão Sandy (29/10/2012)
Cơn bão Sandy hoành hành mạnh nhất ở Haiti và Cuba. Tại Mỹ, thành phố New York và Atlantic, bờ biển New Jersey cũng bị ảnh hưởng khá nghiêm trọng. Bão Sandy làm hàng trăm người thiệt mạng, làm sập nhiều tòa nhà và khiến hàng triệu ngôi nhà mất điện. Nó cũng gây ngập tàu điện ngầm và làm tê liệt giao thông hàng giờ liền.
Bão Nina (4/8/1975)
Sau khi làm sập 3.000 căn nhà ở Đài Loan, bão Nina tiến sang Trung Quốc gây mưa lớn, phá hủy 62 con đập. Tình trạng vỡ đập kết hợp với mưa lớn làm ngập 12.000 km2. Có khoảng 229.000 người chết, 11 triệu người bị ảnh hưởng, thiệt hại về tài sản lên tới 1,2 tỷ USD.
Bão Maria (20/9/2017)
Bão Maria đã tấn công Dominica, Saint Croix và Puerto Rico, gây sạt lở đất, tàn phá nhà cửa và thảm thực vật. Đây là cơn bão gây mất điện kéo dài nhất lịch sử châu Mỹ. Gần như toàn bộ Puerto Rico ngập trong lũ lụt.
Tổng thiệt hại mà bão Maria gây ra lên tới 91,61 tỷ USD. Đây là cơn bão nhiệt đới gây thiệt hại lớn thứ 3 trên thế giới.
Bão Katrina (tháng 8/2005)
Siêu bão Katrina quét qua bang New Orleans (Mỹ) và các khu vực lân cận khiến hơn 1.800 người thiệt mạng. Với tổng thiệt hại lên tới 125 tỷ USD, nó trở thành cơn bão tốn kém nhất trong lịch sử.
Lốc xoáy do siêu bão Katrina đã tàn phá trên 1,3 triệu mẫu Anh rừng Mississippi, phá hủy 30 giàn khoan và 9 nhà máy lọc dầu. Ngành lâm nghiệp Mỹ thiệt hại 5 tỷ USD, hàng nghìn cư dân thất nghiệp sau bão.
Ở Việt Nam, các cơn bão được đánh số theo thứ tự xuất hiện trong năm. Cơn bão số 1 của năm 2023 dự báo sẽ vào đất liền các tỉnh Đông Bắc của Bắc Bộ chiều 18/7.