Các ngân hàng có doanh nghiệp bất động sản là “sân sau” lọt tầm ngắm thanh tra

Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2, yêu cầu Ngân hàng Nhà nước tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, đặc biệt đối với các ngân hàng thương mại cổ phần có "sân sau" là các doanh nghiệp, nhất là trong lĩnh vực bất động sản.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước chủ trì, phối hợp với các cơ quan và địa phương triển khai quyết liệt các giải pháp để giảm mặt bằng lãi suất cho vay, thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

công cụ thuộc thẩm quyền, đồng thời theo dõi, giám sát chặt chẽ hoạt động của các tổ chức tín dụng, việc công bố lãi suất tiền gửi và cho vay. Các ngân hàng thương mại cạnh tranh lãi suất không lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm và xử lý nghiêm theo pháp luật.

Ngoài ra, Chính phủ cũng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu và xem xét việc giao bổ sung chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho các ngân hàng theo thẩm quyền; rà soát, cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục vay vốn tín dụng, đồng thời đẩy nhanh việc cấp tín dụng cho các đề án, dự án, và lĩnh vực tạo động lực tăng trưởng, đặc biệt là tăng trưởng xanh.

Chính phủ cũng yêu cầu ngành ngân hàng nâng quy mô chương trình tín dụng đối với lĩnh vực lâm sản, thủy sản lên trên 100.000 tỷ đồng và mở rộng phạm vi, đối tượng tham gia trong Chương trình tín dụng cho lĩnh vực nông, lâm, thủy sản.

Bên cạnh đó, Nghị quyết giao Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các tổ chức tín dụng tiếp tục nghiên cứu và triển khai các gói tín dụng ưu đãi dành cho người trẻ dưới 35 tuổi và những người có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở.

Ngân hàng Nhà nước được yêu cầu đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, đặc biệt đối với các ngân hàng thương mại cổ phần có "sân sau" là các doanh nghiệp, nhất là trong lĩnh vực bất động sản. Theo Luật Các tổ chức tín dụng ban hành năm 2010, các ngân hàng chỉ cần công khai thông tin về thành viên hội đồng quản trị, ban kiểm soát, ban điều hành và những người có liên quan. Các ngân hàng niêm yết trên thị trường chứng khoán còn phải tuân theo Luật chứng khoán, công bố thông tin đối với các cổ đông lớn và nhóm người nắm từ 5% vốn trở lên.

Tuy nhiên, với Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi, có hiệu lực từ ngày 1/7/2024, yêu cầu các ngân hàng phải công khai họ tên của cá nhân và tổ chức sở hữu từ 1% vốn điều lệ cùng người có liên quan trên website ngân hàng. Định kỳ hàng năm, các tổ chức tín dụng phải công bố thông tin này tại Đại hội đồng cổ đông, Đại hội thành viên, và Hội đồng thành viên của tổ chức tín dụng.

Bên cạnh đó, khái niệm "người có liên quan" theo Luật sửa đổi được mở rộng, bao gồm cả cha mẹ, cha mẹ nuôi, cha dượng, mẹ kế, cha mẹ vợ, cha mẹ chồng; con nuôi, con rể; anh chị em ruột; anh chị em vợ, chồng; ông bà nội, ngoại; cháu nội, ngoại; và các mối quan hệ khác như bác, cô, dì, chú, cậu, và cháu ruột. Ngoài ra, những cá nhân, pháp nhân có mối quan hệ tiềm ẩn rủi ro cho hoạt động của tổ chức tín dụng, theo quy định của ngân hàng hoặc yêu cầu thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước, cũng được xem là "người có liên quan".

Một điểm quan trọng khác trong Luật sửa đổi là việc giảm tỷ lệ sở hữu của cổ đông tổ chức (bao gồm cả cổ phần sở hữu gián tiếp) từ 15% xuống 10%, và tỷ lệ sở hữu của cổ đông cùng người có liên quan giảm từ 20% xuống 15%. Tỷ lệ sở hữu đối với cổ đông cá nhân vẫn giữ nguyên ở mức 5%. Từ 1/7, những cổ đông và người có liên quan sở hữu cổ phần vượt mức quy định mới vẫn được duy trì quyền sở hữu, nhưng không được phép tăng thêm, trừ trường hợp nhận cổ tức bằng cổ phiếu.

Những quy định này nhằm hạn chế tình trạng các doanh nghiệp "sân sau" chi phối hoạt động của ngân hàng, nâng cao tính minh bạch và công bằng trong hoạt động ngân hàng./.