Quản lý xây dựng "lỏng lẻo" là nguyên nhân chính gây ra thảm kịch cháy chung cư mini ở Thanh Xuân?

Các nạn nhân yêu cầu bồi thường gần 80 tỷ đồng

Viện KSND TP. Hà Nội vừa ban hành cáo trạng, truy tố bị can Nghiêm Quang Minh (SN 1979, trú tại phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy) về tội "Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy" theo quy định tại các điểm a, c, khoản 3, Điều 313 Bộ luật Hình sự.

Cùng với đó, các cựu lãnh đạo và cán bộ phường Khương Đình, quận Thanh Xuân cũng bị truy tố vì "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" theo quy định tại các điểm a, c khoản 3, Điều 360 Bộ luật Hình sự.

Theo cáo buộc, Nghiêm Quang Minh là chủ sở hữu thửa đất tại số 37, ngách 29/70 phố Khương Hạ, nơi đã xảy ra vụ cháy nghiêm trọng, khiến 56 người tử vong và 44 người bị thương.

Vào tháng 3/2015, UBND quận cấp phép cho ông Minh xây dựng một công trình 6 tầng với tổng diện tích sàn 1.165,9m2, bao gồm 33 phòng. Tuy nhiên, ông Minh đã tự ý thay đổi thiết kế và xây dựng vượt phép, từ 6 tầng thành 9 tầng, với số phòng tăng lên 45, vượt quá diện tích và quy mô được cấp phép ban đầu.

Sau khi hoàn thành công trình, ông Minh đã bán 45 căn hộ cho các cư dân thông qua các văn bản thỏa thuận.

Tuy nhiên, công trình này không có sự quản lý chặt chẽ về mặt pháp lý và mỗi cư dân được tự do quản lý căn hộ của mình mà không có sự kiểm tra về vấn đề an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC).

Khoảng 23h20 ngày 12/9/2023, một sự cố chập điện xảy ra tại khu vực bình ắc quy sát tường tầng 1 của tòa nhà, gây ra đám cháy. Ngọn lửa nhanh chóng lan rộng, mặc dù đã được phát hiện và cố gắng dập tắt bằng bình bọt chữa cháy tại tầng, nhưng do không đủ hiệu quả, đám cháy đã bùng lên dữ dội. Theo thông tin từ lực lượng chức năng và ghi nhận của phóng viên tại hiện trường, cột khói đen dày đặc và ngọn lửa dữ dội nhanh chóng bao trùm toàn bộ khu chung cư, vốn nằm sâu trong một con ngõ hẹp chỉ rộng dưới 2 mét. Ngay lập tức, lực lượng Cảnh sát PCCC và Cứu nạn cứu hộ (CNCH) của Hà Nội đã điều động hàng chục phương tiện cùng hàng trăm cán bộ, chiến sĩ đến hiện trường để dập tắt đám cháy. Do cháy lan nhanh, tòa nhà có quá nhiều phòng, mỗi phòng lại chứa nhiều người và đồ đạc, khiến tình hình trở nên càng phức tạp. Một số cư dân ở tầng thấp đã liều mình nhảy sang mái ngói nhà bên cạnh, trong khi nhiều gia đình sử dụng búa phá hàng rào sắt, thang bắc sang nhà hàng xóm để thoát hiểm. Một số người khác chạy lên tầng thượng cầu cứu, còn một vài người đã nhảy từ các tầng cao xuống. Số còn lại bị mắc kẹt trong tòa nhà. Thông tin từ Công an Hà Nội cho biết, mặc dù đám cháy bùng phát nhanh và tình hình hết sức căng thẳng, nhưng các lực lượng cứu hộ đã khắc phục mọi khó khăn, thực hiện công tác chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ hiệu quả. Sau khoảng 45 phút có mặt tại hiện trường, đám cháy đã cơ bản được khống chế, không để lan ra các ngôi nhà xung quanh. Lực lượng chức năng đã cứu được 70 người mắc kẹt và kịp thời đưa những người bị thương đi cấp cứu.

Khi ban hành cáo trạng, Viện KSND TP. Hà Nội cho biết, toàn vụ cháy ghi nhận 56 người sống trong căn nhà đã tử vong, 44 người bị thương.

Về trách nhiệm dân sự, Viện kiểm sát cho hay, đại diện hợp pháp của 56 nạn nhân tử vong yêu cầu bồi thường thêm tổng số tiền hơn 19,7 tỷ đồng.

Đối với 44 người bị thương, toàn bộ chi phí khám chữa bệnh được Nhà nước chi trả toàn bộ, những người này yêu cầu bồi thường hơn 2,7 tỷ đồng.

Đối với thiệt hại tài sản khác, cư dân tòa nhà yêu cầu bồi thường tổng cộng hơn 56 tỷ đồng bao gồm toàn bộ giá trị căn hộ, toàn bộ số tài sản có trong căn hộ, tiền, vàng…

Lỗ hổng trong quản lý xây dựng có phải là nguyên nhân sâu xa dẫn đến thảm kịch ?

Cơ quan chức năng chỉ ra rằng, nguyên nhân chính gây ra thảm họa này không chỉ đơn thuần là sự cố kỹ thuật mà còn có liên quan đến vấn đề quản lý xây dựng "lỏng lẻo" và thiếu trách nhiệm trong việc kiểm tra, giám sát các công trình.

Việc ông Minh tự ý thay đổi thiết kế, nâng số tầng và tăng số lượng phòng vượt qua giấy phép được cấp, rõ ràng là một vi phạm nghiêm trọng, nhưng không được các cơ quan chức năng xử lý kịp thời.

Những thay đổi này đã làm giảm hiệu quả của hệ thống PCCC, đồng thời tạo ra nhiều rủi ro về an toàn cho cư dân sống tại tòa nhà. 

Thực tế, Công an quận Thanh Xuân từng kiểm tra phát hiện nhiều vi phạm tại tòa nhà, đã có những "cảnh báo" nhưng bị can Nguyễn Tuấn Anh (cựu Phó trưởng Công an phường Khương Đình) không đôn đốc, đưa ra các giải pháp tham mưu xử lý. Hậu quả khi vụ cháy xảy ra, dù được phát hiện nhưng với bình bọt chữa cháy tại tầng 1 không dập được lửa.

Mặc dù công trình đã vi phạm quy định về diện tích, số tầng và thiết kế, nhưng không có sự can thiệp kịp thời từ các cơ quan quản lý xây dựng. Theo Viện KSND TP. Hà Nội, việc không xử lý triệt để các vi phạm trong xây dựng, đặc biệt là liên quan đến vấn đề phòng cháy chữa cháy, đã tạo điều kiện cho các sai phạm này tiếp tục tồn tại. Bên cạnh đó, các lãnh đạo phường và quận có trách nhiệm kiểm tra, giám sát các công trình trên địa bàn đã không thực hiện đầy đủ các biện pháp kiểm tra cần thiết, làm gia tăng nguy cơ cháy nổ.

Liên quan đến vụ cháy trên, hồi tháng 7/2024, tại phiên thảo luận tổ kỳ họp thứ 17 HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI, khi nêu về Đề án nâng cao năng lực và bảo đảm an toàn PCCC, CNCH, trên địa bàn Thủ đô định hướng đến 2030, Thiếu tướng Nguyễn Thanh Tùng (Phó Giám đốc Công an Hà Nội) cũng từng phát biểu, khi hỏa hoạn xảy ra, các ông lật lại từ năm 2015, nguyên nhân sâu xa từ vấn đề quản lý xây dựng.

"Nguyên nhân do giai đoạn đó để vi phạm xây dựng nhà sai phép, thì mới xảy ra hậu quả như thế. Đấy là nguyên nhân sâu xa…", ông Tùng nói.

Những vi phạm này không chỉ là sự cố kỹ thuật mà còn phản ánh một lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống quản lý xây dựng, nhất là trong bối cảnh các tòa nhà, chung cư đang ngày càng phát triển mạnh mẽ tại Hà Nội.

Đối với các vụ vi phạm tương tự, cơ quan chức năng cần phải có những biện pháp kiên quyết và kịp thời để ngăn chặn những rủi ro không đáng có, tránh để các thảm họa tương tự tái diễn trong tương lai./.