Hà Nội, TP.HCM: "Không còn phân khúc căn hộ chung cư có giá phù hợp với thu nhập của đa số người dân"

Đoàn giám sát của Quốc hội vừa gửi đến các đại biểu báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện chính sách và pháp luật về quản lý thị trường bất động sản cũng như phát triển nhà ở xã hội trong giai đoạn 2015-2023.

Nguồn cung khan hiếm, giá nhà leo thang

Báo cáo cho biết, trong giai đoạn này, thị trường bất động sản đã từng bước đáp ứng nhu cầu nhà ở của người dân. Tính đến cuối kỳ giám sát, có khoảng 3.363 dự án nhà ở thương mại và khu đô thị đã và đang được triển khai, với diện tích sử dụng đất khoảng 11.191 ha.

Tuy nhiên, trong năm 2022 và 2023, thị trường bất động sản suy giảm, hoạt động của các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Các hạn chế và tồn tại của giai đoạn 2015-2021, khi đối mặt với áp lực từ đại dịch Covid-19, đã bộc lộ rõ ràng, khiến nguồn cung nhà ở giảm sút so với trước đây.

Từ giai đoạn 2022-2023, giá bất động sản đã tăng vọt, vượt xa mức tăng thu nhập của phần lớn người dân. Tại Hà Nội và TP.HCM, không còn phân khúc căn hộ chung cư phù hợp với thu nhập trung bình của đa số người dân.

Theo báo cáo của UBND TP Hà Nội, phần lớn thị trường hiện nay thuộc phân khúc căn hộ chung cư trung cấp và cao cấp. Năm 2022, giá căn hộ chung cư ở Hà Nội tăng mạnh, trong khi tại TP.HCM, lượng giao dịch bất động sản giảm đáng kể, giá cả leo thang không kiểm soát, dẫn đến sự mất cân đối nghiêm trọng giữa giá và giá trị thực tế.

Đặc biệt, giai đoạn này chứng kiến số lượng lớn dự án nhà ở gặp phải vướng mắc, chậm tiến độ hoặc bị đình trệ. Trong khi đó, nguồn lực mà các doanh nghiệp đã đầu tư vào các dự án này là rất lớn, gây lãng phí đất đai, vốn đầu tư và đẩy giá bán lên cao.

Báo cáo cũng chỉ rõ tình trạng vướng mắc tại nhiều dự án nhà ở: tại Hà Nội, có 404 dự án gặp khó khăn, trong đó đã xử lý 158 dự án, còn 246 dự án đang tiếp tục giải quyết. Tại TP.HCM, con số này là 220 dự án.

Trong khoảng 3 năm gần đây, tiến độ phát triển các dự án bất động sản tại Hà Nội rất chậm, không có dự án mới nào được phê duyệt đầu tư. Các sản phẩm nhà ở mới chào bán chủ yếu là từ các dự án đã được phê duyệt từ các giai đoạn trước.

Giá nhà ở xã hội quá cao so với thu nhập của người dân

Về nhà ở xã hội, trong giai đoạn 2015-2023 có khoảng 800 dự án được triển khai với tổng quy mô hơn 567.000 căn. Trong đó, 373 dự án đã hoàn thành, cung cấp hơn 193.000 căn; 129 dự án đã khởi công với quy mô hơn 114.000 căn; và 298 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư với quy mô hơn 258.000 căn.

Báo cáo của Quốc hội nhận định rằng, chính sách và pháp luật về nhà ở xã hội trong giai đoạn 2015-2023 còn thiếu ổn định. Một số quy định quan trọng, cần thiết cho việc phát triển nhà ở xã hội chưa được quan tâm và hướng dẫn cụ thể, gây khó khăn cho các địa phương.

Trong giai đoạn này, nhiều địa phương chưa đạt tỷ lệ hoàn thành phát triển nhà ở xã hội theo chương trình và kế hoạch đề ra; tỷ lệ quỹ đất dành cho nhà ở xã hội tại các đô thị còn thấp, chủ yếu phụ thuộc vào quỹ 20% trong các dự án nhà ở thương mại.

Quy trình xét duyệt đối tượng thụ hưởng chính sách và thẩm định giá nhà ở xã hội thường xuyên kéo dài hơn thời hạn quy định, ảnh hưởng lớn đến chu kỳ đầu tư, khả năng thu hồi vốn, trả lãi ngân hàng của chủ đầu tư và hạn chế khả năng tiếp cận nhà ở xã hội của người dân.

Báo cáo của Quốc hội chỉ ra rằng, giá nhà ở xã hội trung bình vẫn quá cao so với thu nhập của người dân thuộc diện thụ hưởng; nguồn vốn hỗ trợ từ ngân sách cho các chương trình tín dụng ưu đãi nhà ở xã hội còn hạn chế, thủ tục cho vay phức tạp và trùng lặp; mức cho vay tối đa cho đối tượng chính sách xã hội cũng thấp, chưa thực sự phù hợp.

Các biện pháp căn cơ, bền vững cần được triển khai

Đoàn giám sát kiến nghị Chính phủ và các bộ ngành cần có cơ chế giải quyết triệt để các dự án bất động sản đang gặp khó khăn, vướng mắc pháp lý, nhằm giải phóng nguồn lực cho thị trường và tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Chính phủ và các bộ ngành cũng cần ngăn chặn tình trạng thị trường bất động sản “phát triển quá nóng” hoặc “đóng băng”, tránh tác động tiêu cực đến nền kinh tế và hệ lụy xã hội.

Bên cạnh đó, cần đa dạng hóa các sản phẩm bất động sản, đảm bảo cân đối cung cầu và tăng nguồn cung phù hợp với thu nhập của người dân.

Các biện pháp căn cơ, bền vững cần được triển khai để đưa giá bất động sản về giá trị thực, ngăn chặn thao túng và lạm dụng các phiên đấu giá đất để tạo "sốt" giá.

Ngoài ra, cần tham mưu cho Quốc hội phân bổ đầu tư công hợp lý, ưu tiên phát triển nhà ở xã hội cho thuê tại đô thị bằng nguồn vốn đầu tư công, tích cực triển khai các chương trình cho vay hỗ trợ nhà ở xã hội, đồng thời tháo gỡ vướng mắc để triển khai hiệu quả gói hỗ trợ 120 nghìn tỷ đồng./.